آیا خوابیدن کودک کنار پدر و مادر کار صحیحی است ؟

یکی از مسائل مهمی که ذهن بیشتر والدین جوان را مشغول می کند، این است که باید فرزندشان رادر اتاق خودشان بخوابانند یا اینکه او را از همان ابتدا به خوابیدن دراتاقش عادت دهند. نگرانی از اینکه مبادا برای کودک مشکلی پیش آید و مادر متوجه نشود، باعث می شود بسیاری از مادران کودکشان را در تخت خودشان بخوابانند…خوابیدن کودک با والدین

خوابیدن در کنار کودک، با کودک خوابیدن یا خواب خانوادگی، اسمش را هر چه می گذارید، این نحوه خوابیدن بدان معناست که کودک به جای تنها خوابیدن در اتاق یا تخت مختص به خود، در کنار والدینش می خوابد. مطالعاتی که در سراسر جهان صورت گرفته حکایت از آن دارد که بسیاری از خانواده ها و به خصوص خانواده هایی که دارای یک یا چند کودک هستند با هم و در کنار یکدیگر به خواب شبانه می روند و نکته جالب توجه این است که در بسیاری از کشورها این روند در حال افزایش است.
تنها در آمریکا و بر اساس مطالعه ای که اخیرا صورت گرفته مشخص شده است که ۱۳ درصد والدین به همراه کودکانشان به خواب می روند. البته ممکن است بسیاری از والدین نظر مثبتی نسبت به این مقوله نداشته باشند اما در برخی موارد نظیر مواقعی که کودک به هر دلیل دچار ترس و کابوس شده به او اجازه می دهند که در کنارشان به خواب رود.

سنین یک‌سالگی تا دوسال بهترین زمانی است که می‌توان کودک را از اتاق پدر و مادر خارج و با اتاق مختص به خود آشنا کرد. در این سنین کودک به حدی رشد یافته که بتواند خوب بخوابد و هنگام گرسنگی تحمل کافی داشته باشد تا مادر به او برسد و از طرف دیگر هنوز وابسته به محیط پدر و مادر نشده و ترس از تنهایی و … برایش مفهومی ندارد و خیلی راحت با محیط جدیدش مانوس خواهد شد بی آن‌که پدر و مادر برای عادت دادن او به محیط جدید متحمل دردسری بشوند

چگونه مطمئن شوم که خوابیدن در کنار کودک برای او و ما مفید است یا نه؟

اصولا تصمیم گیری در اینگونه موارد امری کاملا شخصی است زیرا ممکن است آنچه که برای خانواده شما اثر مثبتی داشته باشد، برای خانواده مشابه دیگری پیامدهای نه چندان مثبتی به همراه داشته باشد. نکته اینجاست که باید به سلامت روانی و ایمنی کودک خود توجه کافی داشته باشید و هر اقدام مناسبی را برای ارتقای این دو مورد انجام دهید. متخصصان آمادمی طب اطفال آمریکا نظر منفی نسبت به خوابیدن کودک در کنار پدر و مادرش دارند و آن را در تضاد با سلامت و ایمنی کودک می دانند. از سوی دیگر کم نیستند متخصصانی که نظر مثبتی در این زمینه دارند.
به هر حال باید توجه داشت که شرایط هر خانواده با خانواده دیگر تفاوت دارد. برخی کودکان از اینکه در کنار والدینشان به خواب روند حس بهتری داشته و در مقابل بسیاری از کودکان زمانی روحیه شادتری خواهند داشت که در اتاق خود به خوابی مجزا بروند.

مزیت های خوابیدن کودک در کنار والدین

از نگاه بسیاری از والدین و روانشناسان کودک، خواب خانوادگی مز یتهایی دارد که نمی توان از آنها چشم پوشی کرد:
تقویت پیوندهای عاطفی
در عصر حاضر که بسیاری از والدین مجبور هستند مدت زمان زیادی را در خارج از خانه مشغول کار و تلاش پیگیرانه باشند و تنها مدت زمان اندک در محیط گرم خانه برای همراهی با کودکانشان دارند، خوابیدن به همراه آنها می تواند بخشی از کمبود عاطفی ناشی از نبودن در خانه را جبران کند. پس از یک روز کار پرمشغله، پدر و حتی مادری که در خارج از خانه کار می کند در کنار فرزندانشان در حالی که آنها لباس خواب بر تن کرده اند حاضر شده و ضمن اینکه دقایقی با یکدیگر صحبت می کنند خود را برای خوابی آرام آماده می کنند.

مادرانی که در کنار کودکانشان می خوابند معتقدند در این مواقع شیر دادن به نوزاد کار به مراتب ساده تری خواهد بود. البته درخصوص نوزادان باید توجه داشت که شرایط مناسبی برای خوابیدن او در کنار والدین برای فراهم شود تا خطراتی نظیر خفگی سلامت آنها را تهدید نکند. البته نکته جالب توجه دیگری نیز در این زمینه مطرح می شود و آن اینکه نوزادانی که در کنار والدین خود به خواب می روند، رایحه شیر مادر را احساس کرده و ممکن است در مقایسه با سایر نوزادانی که در تختی مجزا و در محیطی دیگر به خواب می روند، بیشتر از خواب برخاسته و با حرکاتی نظیر گریه کردن تقاضای شیر مادر کنند.
تقویت خلاقیت در روابط زناشویی
درحالی که بسیاری از پدر و مادرها بر این باورند که خوابیدن کودکانشان در کنار آنها داشتن مانعی در روابط زناشویی محسوب می شود اما در نقطه مقابل بسیاری از والدین نیز قرار دارند که معتقدند نباید خود را از مزیت های خوابیدن در کنار کودکان محروم کنند. در عین حال آنها به طور ناخواسته مجبور می شوند که برای داشتن روابط زناشویی خود خلاقیت های دیگر به خرج دهند.

تقویت حس اعتماد به نفس در کودک

بسیاری از روانشناسان کودک بر این باورند که خوابیدن والدین در کنار فرزندانشان حداقل یک نتیجه مثبت به همراه خواهد داشت که آن چیزی نیست جز تقویت حس اعتماد به نفس کودک. شاید در ظاهر اینگونه به نظر برسد که این دسته از کودکان به دلیل وابستگی عاطفی که با والدین خود پیدا می کنند به تدریج حس اعتماد به نفس خود را از دست داده و تبدیل به کودکانی وابسته می شوند.
اما متخصصان اطفالی نظیر «ویلیام سرز» نگاه تیزبینانه ای به این مقوله دارد. او می گوید:کودکانی که خوابیدن در کنار پدر و مادر را تجربه می کنند همواره از نوعی حس دلگرمی و اطمینان خاطر برخوردارند. آنها افرادی با اعتماد به نفس بالا خواهند بود که می توانند قرار گرفتن در محیط های جدید و کسب استقلال فکری و رفتاری را بهتر از سایر کودکان پذیرا باشند.

خطرات احتمالی خوابیدن کودک در کنار والدین

نهادهایی نظیر کمیسیون ایمنی محصولات مصرفی در آمریکا و آکادمی طب اطفال این کشور همپای بسیاری از سازمان های مشابه در گوشه و کنار جهان نظر مخالفی نسبت به خوابیدن کودک در کنار والدینشان دارند. متخصصان این سازمان ها هشدار می دهند که خوابیدن والدین در کنار کودکان زیر دو سال خطر بروز مرگ ناشی از خفگی و سندروم مرگ ناگهانی نوزاد در خواب (SIDS) را افزایش می دهد. با این حال انبوهی از کارشناسان در نقطه مقابل قرار داشته که می گویند اگر نکات ایمنی به خوبی رعایت شود، خوابیدن کودک در کنار والدینش هیچ خطری برای سلامت او به همراه نخواهد داشت.
نکته مهمی که باید به آن توجه کرد این است که اگر قصد دارید خوابیدن در کنار نوزاد را در یک تخت تجربه کنید هیچگاه نباید او را به تنهایی بر روی تخت رها کنید زیرا تختخواب های مخصوص افراد بزرگسال دارای حفاظ نبوده و هر لحظه امکان غلط خوردن نوزاد و سقوط او بر روی زمین وجود دارد.
همواره به خاطر داشته باشید که نوزاد یا کودک خردسال باید به پشت بخوابد، حتی اگر در کنارتان خوابیده و به او نزدیک هستید. در غیر این صورت احتمال مرگ ناشی از خفگی و یا سندروم مرگ ناگهانی نوزاد (SIDS) جان او را تهدید خواهد کرد. از آن گذشته درحالی که قصد خوابیدن در مجاورت کودکتان را دارید هرگز سیگار نکشید. مطالعات زیادی در این زمینه انجام شده که نشان می دهد والدینی که در مجاورت کودکان خردسالشان سیگار می کشند، آنها را در معرض سندروم مرگ ناگهانی نوزاد قرار می‎ دهند.
همچنین اگر شما و همسرتان مبتلا به اضافه وزن قابل توجه هستید توصیه می کنیم که فکر خوابیدن در کنار کودک بر روی یک تخت را از سر خارج کنید چون به این ترتیب عملا جایی برای کودک باقی نمی ماند.

راه‌هایی برای جدا کردن محل خواب کودکان بالای سه سال

بسیاری از والدین را دیده‌ام که فرزندان‌شان را تا سنین بالاتر از ۳سال هنوز در اتاق شخصی خود نگهداری می‌کنند و مدام از سختی‌های جدا کردن اتاق فرزندشان گله و شکایت می‌کنند!

طبیعی است که وقتی کودک با محیطی انس بگیرد و مفهوم ترس و تاریک و … را متوجه شود به سختی می‌شود او را به اتاقی فرستاد که در آن تنها باشد و تنها بخوابد!

کودکان بالای سه سال معمولاً در برابر جدا شدن جای خواب‌شان از کنار والدین واکنش‌های طولانی مدت نشان می‌دهند و به یکباره نمی‌شود جای آن‌ها را از اتاق والدین جدا ساخت!

* ابتدا سعی کنید به اتاق کودک برسید و وسایل و اسباب‌بازی‌هایی را که او دوست دارد در آن قرار دهید. ساعاتی در روز به همراه کودک در اتاق او بنشینید و سعی کنید تمام قسمت‌های اتاق را به او نشان دهید و با او در اتاق بازی کنید. اگر اتاق کودک کمد دیواری یا قسمت‌های ناشناخته‌ای دارد، آن‌ها را به کودک نشان داده و سعی کنید علاقه‌ای بین کودک و اتاق شخصی‌اش برقرار کنید.

* در طول روز برای بازی کردن فرزندتان را به اتاق خودش هدایت کنید و به او بگویید که در همان اتاق می‌تواند بازی کند و نباید وسایل بازی‌اش را به خارج از اتاق بیاورد‌. در میان بازی و هنگامی که کودک خسته می‌شود او را در همان اتاق بخوابانید و در کنارش تا کامل به خواب رود‌. توجه داشته باشید که اتاق کودک هرگز نباید تاریک و بدون نور باشد تا او بتواند به راحتی و بدون ترس به اتاق شخصی‌اش علاقه‌مند شده و آنجا را بپذیرد.

* برای انتقال کودک از اتاق شما به اتاق خودش هرگز از کلمات و عبارات امری مانند: باید به آنجا بروی و … استفاده نکنید!

کمی تحمل داشته باشید و با زبان رفتار او را قانع به حضور در اتاق خودش نمایید.

چند شب وقتی که کودک در اتاق شما و در کنار شما می‌خوابد سعی کنید به صورت هدفمند آسایش او را از بین ببرید. به عنوان مثال:

* اگر کودک بر روی تخت شما ( والدین خود ) می‌خوابد، می‌توانید خود را به خواب زده و جای خواب او را تنگ کنید. در این هنگام اگر با اعتراض کودک مبنی بر تنگ بودن جای خوابش مواجه شدید می‌توانید با خونسردی به او بگویید که یک تخت خالی در اتاقش منتظر اوست و او خودش این جای تنگ را انتخاب کرده است!

* اگر کودک در اتاق شما به خواب رفته است برق را روشن بگذارید و سعی کنید با صحبت کردن و سرو صداهای معمول او را بیدار کنید و زمانی که اعتراض او مبنی بر سرو صدا و نور را شنیدید به او بگویید که اتاق او در کمال آرامش و سکوت انتظارش را می‌کشد و می‌تواند بدون دغدغه آنجا راحت بخوابد!

* وقتی که کودک تا حدودی اتاق خود را پذیرفت و به آنجا رفت سعی کنید شب‌ها محیط اتاق را با یک چراغ خواب کوچک تا حدی روشن نگه دارید که او از ترس تاریکی دوباره به حریم خصوصی شما وارد نشود.

* اگر کودک شما در سن ۵ سالگی به بالا قرار دارد و حاضر نمی‌شود به اتاق خودش برود می‌توانید با کمک روانشناس و بهره‌گیری از مشاور او را به اتاق شخصی خود بفرستید.

بهانه‌گیری‌های گاه و بیگاه برای حضور در کنار والدین

گاهی ممکن است کودک با اینکه به اتاق خود انس گرفته و جدا از پدر و مادر می‌خوابد اما بعضی از شب‌ها نا آرامی کند و بخواهد که در کنار والدین بخوابد. این رفتار تا سن ۸ سالگی می‌تواند طبیعی باشد. در این مواقع پدر و مادر باید با قرار دادن قانون و قاعده او را در اتاق خود بپذیرند و از سویی دقت داشته باشند تا این بی‌قراری‌ها به هرهفته و هر شب تکرار پیدا نکند. به عنوان مثال اگر در ماه دو شب کودک نا آرامی کند و به هر دلیلی بخواهد در کنار پدر و مادر باشد، آن‌ها می‌توانند با گفتن این عبارات که: اتاق ما به زیبایی و راحتی اتاق تو نیست / ما صبح‌ها زود بیدار می‌شویم و تو نمی‌توانی راحت بخوابی و … او را مجاب کنند که همین یکبار می‌تواند در جای دیگری غیر از اتاق خودش بخوابد.

اگر درخواست‌های کودک مبنی بر خوابیدن در کنار والدین بصورت مکرر و پشت سر هم تکرار شود؛ قطعاً حاکی از علتی است که کودک را نا آرام ساخته. این عوامل می‌تواند انوع ترس‌ها مانند ترس از تنهایی و ترس از تاریکی و … باشد.

همچنین تماشای برخی از برنامه‌ها و فیلم‌هایی که برای سن کودکان تعریف نشده است باعث می‌شود که آن‌ها در هنگام خواب شبانه دچار نگرانی و پریشانی شوند و از این رو لازم است والدین دقت داشته باشند تا فرزندان آن‌چه را که مناسب با سن و شرایط روحی‌شان نیست را تماشا نکنند. در نظر داشته باشید که جداسازی محل خواب کودکان یک نیاز دو طرفه است هم برای والدین و هم برای کودک! به همین دلیل لازم است تا والدین توجه کافی داشته باشند تا محل خواب کودک خود را از سن زیرسه سال جدا کنند.